Moestuin de Haar kent een rijke geschiedenis vanaf 1894. Van oudsher was het de kasteeltuin van Kasteel de Haar. Jaar rond werd voor het kasteel groente, fruit, bloemen en bloeiende planten geteeld voor eigen gebruik van het kasteel. Later werden er ook bloemen en planten geteeld voor de bloemenveiling in Utrecht.
De geschiedenis
Om den schoonheid en den nutte
Historie
Momenteel zijn er nog details uit die tijd zichtbaar. Aan de westzijde staat een roodwit geschilderd toegangshek tussen twee bakstenen pijlers met ezelsrug, aan de noordzijde staat de originele tuinmuur en rondom het perceel zijn sloten aangelegd. Zowel het toegangshek als de tuinmuur zijn ontworpen door architect Joseph Cuypers. Het ontwerp van de toenmalige moestuin werd vormgegeven door de architect Cuypers, Baron van Zuylen en tuinontwerper Copijn ‘Om den schoonheid en den nutte’.
De sloten en de tuinmuur hielden het wild buiten het perceel. De 135 meter lange noordelijke tuinmuur was een bijzondere innovatie in die tijd. Door toepassing van een spouw, fungeerde het als een warmtemuur. De muur bood zo bescherming tegen kou, waardoor het mogelijk werd om leifruit te telen en hier een muurkas tegenaan te plaatsen. De isolerende werking van de muur zorgde er voor dat de stookkosten in koude periodes beperkt konden blijven. De muurkas werd niet alleen gebruikt om plantgoed op te kweken, maar werd vooral ook gebruikt voor het telen van perziken en Frankentaler-druiven, favoriet bij de baron. De tuinmuur is onderdeel van het Cultureel Erfgoed van Kasteel Haarzuilens, net als het rood-wit geschilderde hek.
Na 1960 werd door de toenmalige baron en de rentmeester besloten dat de moestuin een zelfstandig rendabel handelskarakter moest krijgen. In 1978 is de tuin in deze hoedanigheid opgeheven en is de tuin verpacht aan diverse tuinders tot 1989. Daarna kwam de grond in handen van Natuurmonumenten en is in eerste instantie een manege gerealiseerd. In 2019 werd de lang gekoesterde wens van Natuurmonumenten waarheid om de moestuin in ere te herstellen met behulp van de door drie inwoners van Utrecht opgerichte Stichting Moestuin de Haar. In 2020 was de tuin dankzij de inzet van velen klaar voor het eerste seizoen. Nog steeds onder het motto ‘Om den Schoonheid en den Nutte’, maar nu toegankelijk voor jong en oud.
In het boek “Tien Eeuwen Kasteel de Haar, Wat een weelde” is een artikel te vinden op pagina 542 met nog meer informatie over de geschiedenis van Moestuin de Haar. Dit artikel is geschreven door Ben Kooij en Diny van der Leest-Brand.
